Sosyal Medyada Reklam Yasağı Nedir?

Günümüzde sosyal medya, bireylerin kendilerini tanıtma, ürün veya hizmetlerini duyurma aracı haline gelmiştir. Ancak her alanda olduğu gibi sosyal medya üzerinden yapılan reklam faaliyetleri de hukukun sınırları içerisinde değerlendirilmekte ve belirli kurallara tabi tutulmaktadır. Bu yazımızda sosyal medyada reklam yasağı kavramını, kapsamını ve olası yaptırımlarını hukuki açıdan ele alacağız

 Sosyal medya reklam yasağı nedir ve hangi durumlarda uygulanır?

Sosyal medyada reklam yasağı, belirli kişi veya kurumların —özellikle kamu güveni, meslek etiği ve dürüstlük ilkeleri gereği— kendi faaliyetlerini tanıtırken rekabeti bozucu, aldatıcı veya ticari nitelikte tanıtım yapmalarını yasaklayan bir hukuki sınırlamadır.

Reklam yasağı genellikle meslek kanunları, etik kurallar ve idari düzenlemeler aracılığıyla getirilir. Dolayısıyla “herkes reklam yapabilir” anlayışı hukuken geçerli değildir.

Hangi Meslekler İçin Sosyal Medyada Reklam Yasağı Geçerlidir?

Türkiye’de reklam yasağı, özellikle kamu güveni, dürüstlük ilkesi ve meslek onuru açısından önem taşıyan mesleklerde uygulanır. Bu mesleklerin ortak özelliği, kamuya hizmet sunmaları ve vatandaşların güvenine dayanarak faaliyet göstermeleridir. Bu nedenle, bu kişilerin ticari amaçla tanıtım yapmaları hem etik hem de hukuki açıdan sınırlanmıştır.

Aşağıda sosyal medyada reklam yasağı bulunan başlıca meslek grupları yer almaktadır:

• Avukatlar:

  1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 55. maddesi ve Türkiye Barolar Birliği Reklam Yasağı Yönetmeliği uyarınca avukatların, sosyal medya dahil hiçbir ortamda mesleğini reklam sayılacak şekilde tanıtması yasaktır. Örneğin, başarı öykülerini paylaşmak, dava kazanma oranlarını duyurmak veya müvekkil isimleriyle hizmet tanıtımı yapmak reklam yasağı kapsamına girer.

  
  

• Hekimler ve Diş Hekimleri:

  Türk Tabipleri Birliği Meslek Etiği Kuralları gereği, hekimler kendilerini tanıtırken halkı yanıltıcı, abartılı veya ticari nitelikli paylaşımlar yapamaz. Hekimler sosyal medyada kendilerini tanıtırken halkı yanıltıcı, abartılı veya ticari nitelikte ifadeler kullanamaz. Örneğin “En başarılı estetik cerrah” veya “1000’den fazla ameliyat yaptım” gibi paylaşımlar, Öncesi–sonrası hasta fotoğrafları, Ücret bilgisi veya kampanya duyurusu paylaşmak etik ihlaldir. Bu düzenlemede amaç; hastaları yönlendirmek yerine bilgilendirmek; güven ilişkisinin ticari rekabete dönüşmesini önlemektir.

  
  

• Eczacılar:

  6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun ile Türk Eczacıları Birliği Meslek Etiği Kurallar gereğince; Eczacılar sosyal medyada veya dijital platformlarda ilaç, takviye gıda, kozmetik ürünleri gibi ürünlerin tanıtımını yapamaz. Burada amaç rekabeti önlemek, halk sağlığını korumak ve yanlış yönlendirmeyi engellemektir. Örneğin “Bu ürün soğuk algınlığına birebir” gibi paylaşımlar reklam yasağı kapsamındadır.

  
  

• Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler:

  3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu ile TÜRMOB Meslek Ahlak Kuralları gereğince; mali müşavirlerin, müşteri çekmek amacıyla reklam yapmaları yasaktır. Örneğin; “Vergi indirimi danışmanlığında uzman kadromuzla hizmetinizdeyiz” gibi ifadeler sosyal medya yasağı kapsamındadır. Yine aynı şekilde sosyal medya üzerinden ücret veya hizmet tanıtımı yapmak bu meslek grubundakiler için de yasaktır.

  
  

• Mimarlar ve Mühendisler:

  6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu ve bağlı etik yönetmelik gereğince; bu meslek grupları, projelerini tanıtırken meslektaşlarıyla haksız rekabet yaratacak veya abartılı nitelikte ifadeler kullanamaz. Örneğin “En hızlı proje teslimi garantisi” veya “en uygun fiyatlı mühendislik hizmeti” gibi paylaşımlar reklam yasağına aykırıdır. İstisnai olarak proje tanıtımı, ödül duyurusu veya kamuya açık başarı haberleri, bilgilendirme sınırında kalmak kaydıyla yapılabilir.

  
  

• Noterler:

  1512 sayılı Noterlik Kanunu uyarınca; noterlerin görev alanları kamu hizmetidir; bu nedenle noterlik faaliyetinin reklamı yapılamaz. Noterliğin güven ve tarafsızlık esasına dayanmasıdır. Örneğin sosyal medyada “en hızlı noterlik işlemi” veya “hafta sonu da açığız” tarzı ifadeler reklam yasağına girer.

• Diğer Kamu Hizmeti Niteliğindeki Meslekler

  Bunlara ek olarak; Arabulucular, bilirkişiler, değerleme uzmanları, sigorta eksperleri gibi meslekler de kamu güveni esasına dayandığı için tanıtım ve reklam faaliyetlerinden kaçınmak zorundadır. Bu kişiler yalnızca resmî sicil bilgilerini veya iletişim kanallarını sade biçimde duyurabilir.

Sosyal Medyada Reklam Sayılan Davranışlar Nelerdir?

Aşağıdaki örnekler, sosyal medyada sıklıkla karşılaşılan ve reklam yasağını ihlal edebilecek davranışlardır:

• Hizmetin fiyatını, kampanyasını veya “ücretsiz danışmanlık” gibi ifadeleri duyurmak,

• Müvekkil ya da müşteri yorumlarını paylaşmak,

• “En iyi”, “en hızlı”, “en başarılı” gibi sübjektif iddialarda bulunmak,

• Tanıtım amaçlı sponsorlu içerik veya influencer iş birliği yapmak,

• Ofis, klinik veya işyeri tanıtımını abartılı biçimde sunmak,

• Rakip meslektaşlarla karşılaştırmalı veya üstünlük vurgulu paylaşımlar yapmak.

Buna karşın, bilgilendirici içerik paylaşmak —örneğin yasal düzenlemeler, hukuki kavramlar, toplumu bilinçlendirmeye yönelik genel bilgiler— reklam değil, kamusal fayda içeren paylaşım olarak kabul edilir.

Reklam Yasağını İhlal Etmenin Sonuçları

Reklam yasağının ihlali durumunda ilgili meslek odası veya baro tarafından disiplin soruşturması başlatılır.

Bu ihlal sonucunda meslek mensubu hakkında;

• Uyarma, kınama, para cezası

• Geçici olarak meslekten men

• Tekrarı halinde ağır disiplin yaptırımları gibi sonuçlar doğabilir.

Ayrıca, ticari nitelikli reklam yapılması halinde Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği uyarınca Reklam Kurulu tarafından da idari para cezası uygulanabilir.

Sosyal Medyada Yasal Paylaşım Nasıl Olmalı?

Reklam yasağına takılmadan sosyal medya kullanmak mümkündür. Bunun için:

• Paylaşımlarda bilgilendirme ve farkındalık amacı ön planda olmalı,

• “Tanıtım” değil “kamu yararı” vurgusu yapılmalı,

• Görsel veya metinlerde mütevazı, sade ve bilgilendirici bir dil tercih edilmeli,

• Kişisel başarı, müvekkil, hasta veya müşteri ilişkisine dair özel bilgi paylaşılmamalı,

• Kullanılan ifadeler etik ve ölçülü olmalıdır.

Sosyal medya, mesleklerin görünürlüğünü artırmak için güçlü bir araç olsa da, hukuki sınırların dışına çıkıldığında ciddi yaptırımlar doğurabilir. Bu nedenle özellikle reklam yasağına tabi meslek mensuplarının sosyal medya paylaşımlarında Avukatlık Kanunu, Meslek Etiği Kuralları ve Reklam Yasağı Yönetmelikleri doğrultusunda hareket etmeleri büyük önem taşır.